Bezie de kinderen niet te klein

hoe minder onderwijs jongeren vleugellam maakt

Je hoort de laatste tijd steeds vaker dat jongeren een ongekend hoge mate van stress ervaren. De oorzaak wordt vaak door ouders, overheid, en leerlingen gezocht in het onderwijs. De lat moet omlaag. Er moet minder worden getoetst, er moet meer coulance komen op school, minder huiswerk, minder verwachtingen. Maar moeten jongeren nu meer op school? Verwacht school meer van hun leerlingen? Of moeten jongeren meer van de maatschappij?

Ik moest eind jaren negentig op de HAVO meer boeken lezen dan leerlingen op het VWO nu. Met de komst van de grafische rekenmachine hoeven leerlingen nu steeds minder zelf uit te rekenen (en nee, de examens Wiskunde zijn niet moeilijker geworden, integendeel). De lesboeken hebben steeds kortere woordenlijstjes om te leren. Het aantal oefeningen daalt en de afbeeldingen om het boek op te leuken nemen toe. Ik merk ook dat steeds meer docenten terughoudend zijn geworden met het geven van huiswerk. Dus leerlingen hoeven dus minder op school, echter toch stijgt de werkdrukervaring. En dat laatste is nu juist de crux van het probleem: het is een ervaring, een beleving, dat school op moet lossen, maar zij helemaal niet op kan lossen omdat school al continu inbindt om aan de maatschappelijke druk te voldoen.

Als we het leven van de jongeren van nu vergelijken met die van ongeveer 20 jaar geleden zien we dat de externe verwachtingen op de jongeren enorm zijn gestegen. Jongeren worden tegenwoordig iedere dag bestookt met geïndividualiseerde advertenties over wie ze zouden moeten zijn, wat ze zouden moeten kopen, wat ze zouden moeten doen. Dit gevoel wordt versterkt door 'influencers' die genadeloos het FOMO-gevoel aanwakkeren en de illusie hoog houden dat je als jongere er (nog) niet bij hoort als je dit niet koopt of dat niet doet. En dan hebben we ook nog de groepsdruk in appgroepen om altijd 'aan' te staan, altijd bereikbaar te zijn, er altijd om een mening wordt gevraagd. Jongeren worden constant gebombardeerd met verwachtingen onder een hoge sociale druk. Ze moeten altijd maskers dragen en krijgen steeds minder ruimte om zichzelf te mogen zijn. De wereld, van vrienden tot ouders tot advertentiebureaus vertellen allemaal wat je wilt, wat je zou moeten willen en moeten zijn. En zelf hebben jongeren vaak niet bewust door dat dit met hen gebeurt.

Geen wonder dat veel jongeren tegenwoordig psychische problemen hebben, want hoe kunnen zij zichzelf vinden als zij nooit de gelegenheid krijgen te ontdekken wie zij zijn en wat zij willen? We hebben tegenwoordig een oneindige stroom aan afleiding en vermaak. We hebben de streamingdiensten, video snacks als TikToks, Instas, en Shorts, en videospellen die geen einde kennen. We worden constant verleid door externe prikkels om bezig te blijven, om vooral niet te reflecteren, onszelf te zoeken, wie wij zelf willen zijn; wie wij zelf willen worden. Een zoektocht die cruciaal is bij jongeren.

En daar komt bij dat ouders hun kinderen tegenwoordig veel minder zien en spreken dan 20-30 jaar geleden. Waar de BSO een handige en soms ook noodzakelijke ondersteuning biedt om carrière te maken of het hoofd boven water te houden. Waar je nu vaak als kind rekening moet houden met twee oudergezinnen: van je papa met nieuwe mama, van je mama met je nieuwe papa. Een paar jaar geleden had ik een mentorleerling die zei dat zij allemaal cadeautjes kreeg van haar vader, maar dat was niet wat ze wilde. Ze wilde tijd met papa. Iets wat ze niet kreeg. Jongeren hebben dus minder sociale controle in een tijd waar sociale controle belangrijker is geworden dan ooit omdat ze nu constant worden gestalkt door de buitenwereld, constant aan hun mouw worden getrokken, constant worden verleid te moeten zijn wie zij misschien zelf helemaal niet willen zijn.

Maar laten we vooral de lat lager leggen, laten we vooral minder schoolwerk opgeven en minder toetsen. Laten we vooral datgene wat ze morgen zelfstandige, kritische denkers maakt ontnemen. Laten we ze niet de middelen geven om met die wereld om te gaan, laten we ze vooral die kennis ontberen omdat AI dat toch wel voor ze kan doen. We verloochenen onze eigen kinderen omdat we niet willen onderkennen dat wij ook slachtoffer zijn van verslavende technologie en de sociale teloorgang van de moderne maatschappij. Laat school het maar oplossen, om ruimte creëren om ons eigen gedrag niet te hoeven veranderen, zodat de maatschappij geen verantwoordelijkheid hoeft te nemen. Laten we leerlingen vooral niet leren hoe ze zelfstandig moeten vliegen wanneer de winter nabij is.

Photo by Gaelle Marcel on Unsplash

Gedicht

Bezie de kinderen niet te klein:
Zij moeten veel verdragen –
eenzaamheid, angsten, groeiens pijn
en, onverhoeds, de slagen.

Bezie de kinderen niet te klein:
Hun eerlijkheid blijft vragen,
of gij niet haast uzelf durft zijn.
Dàn kunt ge ’t met hen wagen.

Laat uw comedie op de gang
– zij weten ’t immers tòch al lang! –
Ken in uzelf het kwade.

Heb eerbied voor wat leeft en groeit,
zorg dat ge het niet smet of knoeit. –
Dan schenk’ u God genade.

(Ida Gerhardt, Sonnetten van een leraar)

YouTube

Dit artikel is geschreven naar aanleiding van de volgende video van Dr. Alok Kanojia. Het onderwerp van de video gaat over waarom we tegenwoordig moeite hebben met gediciplineerd werken. Het stuk wat mij aan het denken heeft gezet begint op 05:57 - Not ready to pay the price.