Het Reading Journal

eigenaarschap in literatuur

Om leerlingen meer betrokken te krijgen bij het lezen van hun romans voor Engels, heb ik een pilot gedraaid in 4VWO waarbij leerlingen een notitieboekje kregen om een Reading Journal bij te houden. Het Reading Journal is een idee dat de Bullet Journal combineert met andere soorten notitieboekjes zoals de Commonplace Book (voor citaten) en de Zibaldone (een boekje voor persoonlijke ideeën). Als je notitieboekjes ook fascinerend vindt, dan kan ik zeker The Notebook: A History of Thinking on Paper van Roland Allen aanraden.

De precieze invulling van een Reading Journal is opdracht afhankelijk. Bij ons op school moeten leerlingen in klas 5/6VWO acht boeken lezen waarvan vier voor een project. Die projecten worden afgesloten met een presentatie of het schrijven van een essay waarbij ze hun ideeën over het boek onderzoeken. Wij vragen vaak om citaten uit de boeken als ondersteuning voor hun ideeën. Deze pilot is dus gedaan in klas 4 gedaan, maar wel met als doel het uit te rollen in klas 5/6.

Ik heb eerst de complete opdracht zelf gedaan met het boek Perfume River van Robert Olen Butler. Op deze manier kon ik bepalen of de opdracht haalbaar was en kon ik voorbeelden laten zien over wat ik met de opdracht voor ogen had. Ook wilde ik een een inspiratiebron voor mijn leerlingen. Ik heb er bewust voor gekozen een middenweg te kiezen in de presentatie. Er zijn leerlingen die meer werk hebben gemaakt dan dat ik heb gedaan, maar er zijn ook leerlingen geweest die het basaal hebben gehouden maar wel hebben voldaan aan de opdracht. Ik ben dit jaar gezegend met een fijna 4e klas die het project grotendeels hebben omarmd.

Het bijhouden van een Reading Journal heeft verschillende voordelen voor de leerling:

Geheugen: Door het bijhouden van een Reading Journal blijft een roman beter in het geheugen hangen. Je dwingt de leerling om pauzes te nemen en na te denken over wat ze hebben gelezen. Het is een vorm van actief lezen.

Verzamelen en Organiseren van informatie (academisch vaardigheid): Een Reading Journal dwingt een leerling keuzes te maken in het maken van een samenvatting en het schrijven van een reflectie. Deze zijn belangrijke vaardigheden in het Hoger Onderwijs.

Reflectie: Een Reading Journal helpt de leerling kritisch na te denken over wat ze hebben gelezen.

Leesgewoonte: Een Reading Journal helpt bij het maken van een leesschema en het monitoren van de voortgang. Hierdoor krijgt de leerling meer inzicht in hun leestempo en leren zij leesgewoontes aan.

Een eigen boekje

Leerlingen krijgen aan het begin van het project een notitieboekje dat ze mogen houden. Deze boekjes kan je vaak onder de twee Euro bij de Action of vergelijkbare winkel kopen. Om te promoten dat het hun persoonlijke journal is, is het belangrijk dat ze een boekje hebben dat hun persoonlijk bezit wordt.

Schrijven, niet typen

Leerlingen mogen alleen schrijven in het boekje. Ze mogen niet iets typen en dan plakken. Schrijven gaat trager, het dwingt je scherpere keuzes te maken. Wat is de moeite waard om op te schrijven? Vanwege de vertraging, beklijft schrijven ook beter.

Teams

Na elke leessessie moesten leerlingen een foto van hun Journal maken en uploaden in Teams. Hierbij keek ik alleen of ze voor die week het werk hadden gedaan en keek ik niet naar de inhoud. Dit deed ik alleen helemaal aan het einde.

Daarnaast is het niet alleen platte huiswerkcontrole. Je houdt ook vinger aan de pols als een leerling ergens tegenaan loopt. Het kwam een enkele keer voor dat een leerling achter begon te raken en niet de foto’s uploadde. Dit was het beginpunt voor een gesprek over waar de leerling tegenaan liep en wat hij of zij nodig had om weer terug op de rails te komen. Ook kan je snel zien of een leerling de opdracht begrepen heeft en niet pas achteraf te horen krijgt dat hij of zij niet aan de opdracht heeft voldaan. Controle kan dus ook maatwerk opleveren.

Ik had stickers met een qr-code gemaakt die naar de juiste Teams-pagina in Class Notebook verwezen. Deze sticker was in het Reading Journal geplakt zodat leerlingen snel en efficiënt hun foto’s konden uploaden.

Engels

Het Reading Journal moet in het Engels geschreven worden maar het wordt niet gecontroleerd op spelling en grammatica. Leerlingen moeten zich veilig voelen om zichzelf te verwoorden.

De opdracht

De opdracht duurde 7 weken waarvan 5 weken leestijd. Dit waren de kaders:

• Kies zelf een Engels boek (Engelse fictie; niet te makkelijk).

• Maak een foto van de wekelijkse taak en upload deze in Class Notebook.

• Lees het boek in 5 weken. Je mag het boek eerder uitlezen zolang je maar je leestaak opsplitst in 5 sessies.

• Lever aan het einde van het project je Reading Journal in.

Voorkennis

Leerlingen hebben in de vorige module les gekregen in verhaalstructuren (waaronder Freytag’s Pyramid) en de vijf basiselementen van verhalen: setting, thema, verhaalperspectief, karakters, en plot.

Beoordeling

Voor klas 4 is er geen cijfer gekoppeld aan het Reading Journal, noch konden er punten verdiend worden voor een portfolio. Er was niet van te voren een consequentie besproken als je geen Reading Journal had bijgehouden. Dit bleek ook niet nodig te zijn omdat er al bijsturing plaatsvond in het proces. Dit betekende soms wel dat een enkele leerling een T-uur kreeg, een “Terugkom-uur” voor niet gemaakt werk. Er is geen leerling geweest die moeilijk deed over deze consequentie.

Werkdruk

Leerlingen hadden geen ander huiswerk. In de les behandelden we Shakespeare’s Romeo & Juliet. Leerlingen hebben bij ons in 4VWO 3 uur Engels. Al het werk van het Reading Journal is buiten de les gedaan.

Tijdens het project heb ik alleen de foto’s vluchtig bekeken en af en toe een leerling moeten helpen om het lezen bij te houden. Het uiteindelijk lezen van het Reading Journals was veelal genieten. Er was verder geen cijfer of beoordeling aan gekoppeld.

Boekenleggers

Als extraatje had ik nog boekenleggers ontworpen met SPQR. Leerlingen konden kiezen welke boekenlegger ze wilden hebben.

Week 1: Voordat je gaat lezen

In de eerste week kiezen en regelen leerlingen een boek. Er is redelijk veel vrije keuze. Ze kunnen mijn website www.rookreading.com gebruiken om ideeën op te doen en het niveau van het boek te vinden (de ‘labels’), maar ook zelf met boektitels komen. Een groot deel koos boeken zoals The Bell Jar, The Great Gatsby, of The Catcher in Rye. Een aantal leerlingen die totaal niet wisten wat ze moesten heb ik The Midnight Library aangeraden. Geen enkele leerling had een boek dat een lager niveau had dan Young Adult. Hier hoefde ik niet in bij te sturen.

Op de eerste twee pagina’s van het Reading Journal geven leerlingen algemene informatie over hun boek:

• Titel en auteur

• Aantal pagina’s

• Leesschema (zie hieronder)

• Label (indien aanwezig)

• Optioneel: achtergrondinformatie over het boek. Ik had voor mijn Reading Journal een kaartje van Vietnam en een foto van Perfume River. Ook had ik wat informatie opgezocht over Perfume River.

Aan het einde van dit artikel vind je een aantal voorbeelden van leerlingen.

Leesschema

Een belangrijk onderdeel van het Reading Journal is het leesschema. Een leesschema geeft aan wat een leerling ongeveer per sessie moet lezen om het boek op tijd uit te hebben. Een leesschema moet niet dicteren maar de leerling helpen inzicht te krijgen of zij voor- of achterlopen met lezen. Net als andere (leer)schema’s op school is het primaire doel van een schema niet om je eraan te houden, maar de gevolgen te zien van je keuzes en daar op te acteren.

Leerlingen verdelen hun boek in min of meer 5 gelijke delen. Daarbij schrijven ze op, op welke bladzijde ze moeten eindigen en hoeveel bladzijden ze in die sessie moeten hebben gelezen. Leerlingen kunnen dan ook op tijd aan de bel trekken als ze het niet lukt het lezen bij te houden. Met een leesschema leren leerlingen ook plannen en keuzes te maken in het aantal bladzijden die ze per week willen lezen: hoe zijn de hoofdstukken verdeeld, welke week wordt iets meer, welke week iets minder?

Weken 2-6: SPQR

Leerlingen lezen hun boek in vijf weken (of 5 sessies). Aan het einde van een sessie moeten ze een verwerking doen. Dit gebeurt volgens het schema van SPQR: Summary, Probe, Quote, Reflect.

Summary (rond de 50 woorden)
Leerlingen schrijven een korte samenvatting in hun eigen woorden (minimaal 50) over de gelezen sessie. Wat is de kern? Wat zijn belangrijke scenes? Wat schrijf je op wat niet? Parafraseren en samenvatten zijn belangrijke vaardigheden in het eigen maken van een (langer) stuk tekst en de Summary laat ze hiermee oefenen.

Probe (2 vragen)
Leerlingen moeten twee vragen stellen over het gelezen stuk tekst. Dit deel is bedoeld ze meer betrokken te krijgen bij hun boek, maar ook om ze te trainen vragen te stellen over gelezen stukken (non-)fictie tekst. Lezen moet een actieve vaardigheid zijn; niet het consumeren van tekst.

De vragen kunnen van verschillen de orde zijn zolang het maar over het plot van het boek gaan: waarom karakters dingen doen, waar je meer informatie over wilt hebben, speculaties over wat er nog kan komen. De vragen hoeven niet beantwoord te worden en zullen misschien ook nooit beantwoord worden omdat het boek dit niet vertelt.

Quote (2 citaten)

De citaten die leerlingen uit de tekst moeten halen zijn verbonden aan de opdracht die gekoppeld is aan het boek. Omdat deze pilot in klas 4 op zichzelf stond en geen eindopdracht had zoals een presentatie of een essay, moesten leerlingen 2 citaten opschrijven die ze interessant of mooi vonden.

Reflection (50 woorden)

Leerlingen eindigen met het schrijven van een persoonlijke reflectie. Dit valt onder de persoonlijke leeservaring. Vragen stellen en reflecteren lijken op elkaar, maar in dit gedeelte speculeert de leerling op mogelijke antwoorden en dwingt het de leerling na te denken over wat er gelezen is. Het vormt de mening die wordt onderbouwd door het Summary en Quote gedeelte.

Character Sketches

Leerlingen moeten korte ‘character sketches’ maken. Dit is iets wat vooral aan het begin van een boek gedaan moet worden wanneer de karakters worden geïntroduceerd. Het gaat niet om een volledige uitwerking maar om informatie zoals naam, leeftijd, baan, karaktertrekken en andere belangrijke elementen. Dit gebeurt nog niet in het Reading Journal zelf maar moet verwerkt worden in de laatste week. Op deze manier kan je makkelijker informatie aanpassen of verwijderen en achteraf helder in de Journal opnemen. Je kunt ‘character sketches’ op een los blaadje laten maken of via index kaarten. Het notitieboekje had een sleufje waar losse papiertjes in bewaard konden worden.

Week 7: Na het lezen

In week 7 werken leerlingen aan de verwerking van hun boek. Deze verwerking is gebaseerd op de vijf basiselementen van een verhaal: setting, thema, verhaalperspectief, plot, en karakters.

Setting
Een korte omschrijving van de setting (plaats en tijd) van het verhaal.

Verhaalperspectief
Aangeven wat het verhaalperspectief is en of dit invloed heeft op het plot.

Thema’s
De belangrijkste thema’s in het boek en een beknopte beschrijving (maximaal 25 woorden per thema).

Karakters

Een korte omschrijving van de belangrijkste karakters. Hierbij kunnen leerlingen de sleutelwoorden van hun ‘character cards’ omzetten in een omschrijving. Tevens moeten ze aangeven of de karakters ‘flat’ of ‘round’ zijn en ‘static’ of ‘dynamic’. Ze schrijven ongeveer 25 woorden per karakter.

Freytag’s Pyramid

Aangeven wat de ‘inciting incident’, ‘climax’, en ‘resolution’ zijn in het verhaal en zeer kort uitgewerkt in ongeveer 20 woorden per onderdeel.

De insteek van het hele project is de leerlingen inzichten laten verwerven tijdens hun leesproces. Je hoort veel over dat onderwijs voor meer leesplezier bij de leerling moet zorgen, maar ‘plezier’ kan je niet afdwingen. Je kunt wel proberen voorwaarden te scheppen zodat leerlingen boeken meer waarderen. Juist door ze leren te vertragen, na te denken over wat ze hebben gelezen en ruimte voor persoonlijke reflectie te geven, creëer je een kennisbasis waardoor leerlingen boeken beter kunnen begrijpen en hun leesvoorkeuren kunnen bepalen.

Daarnaast sluit deze opdracht goed aan op academische vaardigheden. Het verwerken van een fictie boek middels een begeleidde Reading Journal helpt leerlingen om te gaan met langere stukken tekst. Samenvatten, citeren, vragen stellen, en reflecteren zijn belangrijke vaardigheden in het Hoger Onderwijs.

De academische vaardigheden kunnen ook leerlingen motiveren een boek te lezen en te verwerken als ze “weinig met literatuur hebben”. Het boek is dan een middel geworden voor het eigen maken van die academische vaardigheden. Hopelijk vindt er dan meer waardering voor literatuur plaats in dat proces. Wederom, je kunt leerlingen niet dwingen lezen leuk te vinden; je kunt alleen deuren openen.

Wel is het belangrijk deze doelen expliciet te maken. Waarom doen we het op deze manier? Wat wil ik de leerlingen meegeven? Wat zijn korte termijn voordelen? Wat zijn lange termijn voordelen? Duidelijke doelen en relevantie zijn belangrijke elementen voor motivatie.

Deze opdracht kost redelijk wat tijd voor de leerling en het is aan te raden weinig tot geen ander huiswerk op te geven. Op deze manier kunnen leerlingen zich volledig richten op het lezen en het schrijven van het Reading Journal.

Zoals gezegd is bij ons vaak de eindopdracht van een literatuurproject een presentatie of essay, maar leerlingen krijgen ook een literatuurmondeling (SE) over hun boeken. Het hebben van een Reading Journal kan hen goed helpen met de voorbereiding op dat mondeling. Tijdens een mondeling controleren wij op feitelijke kennis (wat gebeurt er in het boek?), literaire kennis (waarom gebeurt dit in het boek?), en persoonlijke leeservaring (wat vond je van het boek en waarom?). Het Reading Journal sluit goed aan bij deze drie doelen.

Met het Reading Journal heb ik het gevoel dat ik leerlingen meer uit een boek kan laten halen. Niet door de versimpelen, maar de verwachtingen hoger te leggen en leerlingen meer mee te geven dan alleen het lezen van een verhaal.